Ik kan ervoor kiezen
lampen uit te doen
en een kaars aan te steken
ik kan ervoor kiezen
mijzelf af te sluiten
en niemand binnen te laten
dit zijn dagen die donker zijn
en gelukkig
voor mij is het nog een keuze
een kaars aan te steken.
Jeffrey van Geenen
stadsdichter van Gouda
ter gelegenheid van 1e advent, zondag 27 november 2022
Maand: november 2022
Oranjeschaamte
We twijfelden op de ladder
vlag en slingers in onze hand
er valt zo weinig te versieren
als je weet dat het geen feest is
er heerst een ander soort oranjekoorts dit jaar.
We moeten ons schamen
we willen juichen als we scoren
maar dat kan niet
we willen zo graag dat het mag
maar dat gaat niet.
We moeten ons schamen
maar meer nog dan voor voetbal
voor wat vrouwen wordt aangedaan
voor wat mannen doen en wat we laten
door niet te praten maar te zwijgen.
We moeten ons schamen
gesprekken vol ongemak voeren
tot onze zonen het beter doen
en oranje weer een feestkleur is.
Jeffrey van Geenen
stadsdichter van Gouda
ter gelegenheid van Orange the World, de wereldwijde campagne tegen geweld tegen vrouwen en meisjes. De campagen vindt ieder jaar plaats op 25 november.
Een lofgedicht op dat ene moment
Dit is mijn lofdicht op dat ene moment
Dat ene moment dat iets in mij klikt
en een luikje zich opent: de start
of fragment voor een gedicht
Ik weet niet hoe het werkt
Wou dat het – excuus – op beter
geschiktere momenten zou werken
maar het is waar ik van besta
Het heeft geen zin het op te roepen
Wordt bij mij niet verleid door drank
Maar wat zou ik graag zeker willen weten dat
dit ene moment komt als ik naar binnen ga
Juist daarom ben ik nu zo verbaasd
gelukkig over dat ik genoeg
ene momenten voor al mijn tijd
als stadsdichter heb gehad
Hier sta ik, stadsdichter af
Ik heb een goede tijd gehad
ondanks en door wat
er gebeurde in deze stad
Tussen vrees en feest
heb ik intens geleefd
Het is een voorrecht jullie
stadsdichter te zijn geweest
Peter Noordhoek
Dit is het afscheidsgedicht van de 10e stadsdichter van Gouda, Peter Noordhoek.
Intocht
Zie ginds kwam de stoomboot en ouders slopen door struiken om te zien dat het waar was wat de kinderen zeiden: dat het toch goed was gekomen. De kade stroomde vol en wij waren laat maar we pasten er nog bij en liepen mee door de straten over feestelijke grachten naar de Markt waar regenbogen werden gezwaaid en verbinding en verwondering gestrooid. Om het hardst zongen we en sprongen we en ik was zo blij want jij was daar ook jij paste er nog bij ook al houd je niet van kazen ook al woon je hier nog maar net ook al ben je hier geboren en ging je nooit ver weg ook al wil je niet in hokjes draag je jurken bij je baard en ben je bang dat jij misschien wel nooit zult passen ook al hangt jouw vlag ondersteboven ook al plak je stickers op alle palen die je ziet ook al begrijp ik je niet – want er is zo veel wat ik niet begrijp en wie weet nog wel wat boven en wat onder is. Wij zongen en wij sprongen en we waren zo blij en zo samen als spreeuwen een zwerm en samen zijn we de stad. Ik geloof dat het waar is: dit feest en wij met elkaar want het is mooi waar ze deze stad om roemen: wie ervoor kiest om hier te zijn mag zich altijd Gouwenaar noemen. Lever je verlanglijstje nog niet in maar fluister als de maan vanavond door de bomen schijnt zachtjes in je schoen wat je het allerliefste wilt. Dan kijk ik naar dezelfde maan en verlang ik dat wij samen altijd Gouda blijven. Jeffrey van Geenen (finalegedicht stadsdichtersverkiezing 2022)
Coornhert
Coornhert (1)
Wie brengt de woorden waardoor wij
in de tijd veranderen? Wie heeft
de verheffing en het lef om voor
vrijheid van geweten het eigen geweten
te laten spreken? Wie schetst, schrijft, leest,
drukt en verspreidt de woorden
waar we die waarheid in vermoeden? Wie
spreekt, preekt het goede, wreekt het domme
dat geen tegenspraak duldt? Wie is deze
gemankeerde held, ruziezoeker, waarheidsvinder,
tegenstandverslinder? Perfect tot op zijn
vingerkootje na? Wie anders dan de
Coornhert die van vrijheid van
consciëntie spreekt.
Geboren in Amsterdam, gestorven in Gouda
En daar tussenin zoveel gedaan
waar we nu nog steeds versteld van staan
Want hij kon doen wat zijn handen vonden
Bedenken wat zijn verstand vermocht
Printen wat maar letters vond
En ondertussen het gezag laten voelen
dat zoiets als de macht van het woord
ook voor burgervolk als hij en wij bestond
Hij argumenteerde, tierde en
bepleitte op eigen gezag
het leerstuk van de tolerantie
Hield afstand tot de doleantie en zei
dat het tot ieders geloof behoort
dat je het woord van God
in gretige mildheid verslindt
en niet tot de brandstapel brengt
Dat was Coornhert
de man met een drang
die zijn trotse tragiek werd
en ons tot een beter begrip
van vrijheid brengen kan
Peter Noordhoek
Coornhert (2)
Zijn leven valt wel
of juist niet met woorden
te raken
En hij is er niet meer
om dat in al zijn veelheid
te ervaren
Dus distilleren we uit die mens
wie we willen dat hij was
En wat hij nu nog voor ons is:
Een predikant van tolerantie
van vrijheid van consciëntie
Dus teruggebracht tot de essentie:
Verketteren mag
Ketters maken niet
Wel de gave Gods
Niet de dwang tot God
Wel de vermaning
Niet de preek
Wel de straf
Niet levenslang
Wel de hoop
Niet de angst
En in al die uitspraken
In die woorden van waarde
Kan je terug naar de bron
van wie het heeft gezegd
Een man die thuiskwam in Gouda:
Coornhert
Peter Noordhoek
Coornhert (3)
Geschiedenis schuift altijd schaduwen over ons weten
zeker zolang elke keuze een keerkant kent
en elke binding een vorm van schuring geeft
Maar laat nu een man als Coornhert
onze held maar zijn, want hij wilde
want we allen nu wel willen zijn:
vrij zijn van onredelijke wetten
gebonden aan ons geweten
Peter Noordhoek
Vroman
Dit is Vroman
Vroman’s hoofd
Kleine man, groot hoofd
Vroman schrijft, schrijft snel
Je stelt je vraag
Hij schrijft wat woorden
Mooie woorden
Veel mooier dan je vraag
Vroman, Vroman,
Wat maak je man?
Het is zo schoon
Zo waar
Vroman, Vroman,
Wat maakte je man?
Woorden voor Tineke
Tineke, zijn liefde
door oorlog, kamp
ontbering en afstand
Een liefdesleven lang
Woorden voor het weten
Een kennisleven lang
Over ons bloed, ons lichaam
Wist er alles van
Schiep een systeem
Bracht alles bijeen
Woorden voor het dichten
Wat voor hem hetzelfde was
als naaktlopen met je hersens
Hij was een woordnudist
Elk woord precies wat het is
Woorden voor Gouda
Ode, dijk
Woorden om te lezen
Een leven lang
Woorden voor Gouda
Peter Noordhoek
Gouden Gouda
Zullen we het gouden
van Gouda houden?
Na 750 jaar van liefde, leed
en soms gevaar
Gaan we 750 kaarsjes
naar ’t verleden blazen
Voor de arme rakkers
De rijke kakkers
En alle andere gabbers
die het geluk hadden hier
geboren te worden
of hier een thuis vonden
Voor allen die vanwege
liefde, leed of gevaar
Hier kwamen en
hier burgers werden
Diezelfde burgers die
van pest tot pandemie soms
moe, boos en opstandig waren
maar er ondertussen
750 jaren trots op waren
dat dit hun stad was
Dit hun Gouda
Dus proost op deze stad
en haar stadsrechten!
Proost op deze stad
En haar kaars- en
kermislichten!
Laten we op deze slotdag
vooral van het gouden
van Gouda houden
En elkaar nog jaar en dag
een stukje nabijer houden
Dus geef Gouda door …
Geef Gouda door …
Daar doen we het voor …
Peter Noordhoek
De Slager
De slager leert zijn vak van het vlees
De handen van de bakker
het zijne van het deeg
We zijn wat onze handen raken
We proeven waar onze ogen zijn geweest
We verkopen waar we hebben geleefd
En dus maakt waar we wonen
waarin we vaardig worden
en waar we leven de leest
waarop we onze lange
levenslessen leren
en vakmanschap wordt geëerd
Peter Noordhoek
Bij sluiten slagerij Dongelman in de Korte Groenendaal
27 september 2022
Deze stad, Gouda
Dag stad, kleine stad
Wat was je mooi,
deze zes maanden
Stad van mijn hart
wat deden we veel,
zo ontzettend veel samen
Na alle hartzeer
van Corona met haar
ziekte, stilte en afstand
Wat mooi dat we zo samenkwamen
in wijk en hart van deze stad
Geperst tussen pandemie
en crisis na crisis
Hebben we de lat
voor ons feest
met Abeliaans gemor
en Bellekoms gebrom
in goed humeur
steeds hoger gelegd
Burger, bestuurder en
ondernemer, Ronald en Marien:
iedereen droeg bij: het is gezien
In vrijheid werd reuzenwerk gedaan
Vanaf het dak van de Sint Jan
werd Gouda aan Nederland getoond
En via duizenden woorden,
gedichten en beelden
heden en verleden
In zoveel dimensies vertoond
Misschien hebben wij nu ook
aan onszelf laten zien
waar we trots op mogen zijn
en geen kleine stad meer zijn
We staan er niet alleen voor:
Gouda geven we door!
Dag stad, grote stad
Je bent alleen maar mooier
na deze zes maanden
Klaar voor de toekomst
na deze tovermaanden
Wat hebben we een jubileum gehad
Wat hebben we een feest gehad!
Peter Noordhoek
Oosthaven 14
Dit huis gaat door!
Zo smal als het is
Zo lang als het is
Zo recht als de sleuf
er onder is van
rinket tot riool
Kronkelt het huis ook nog
Eens als een slang om zijn as
Gooit zijn hele en halve
daken omhoog
Jaagt houten trappen
bijna loodrecht er achteraan
En gooit na vele stappen
er nog een uitbouw achteraan
En wie dan eindelijk bij het
verre geprofileerde kruiskozijn
en de oude bakkersoven staat
Ziet dat het nog groen
en glorieus verder gaat
Want pas bij de Motte
mot het stoppe
Mooi dat hier in Gouda
huizen als deze zijn
die schijnbaar klein
hun lange lengte
door Gouda leggen
Peter Noordhoek