Dichter op het doek

Ik zie voor mij hoe uitgeknepen tubes
op paletten worden gemengd en hoe daarna
slepend kleur wordt gelegd in vele kwasten

Die kleuren glijden, spreiden, verspreiden zich
van de haren in de kwasten naar
het schilderslinnen voor ieders hand

Het is een mengsel van chemie en magie
Van oogopslagen, handgebaren en
multiversionele hersendynamiet

van kunde en inspiratie
van falen, mislukken
en dat met een doek weer wegvegen
naar slagen, stralen en genieten
en tussentijds het temmen van het licht
door lijnen, vlakken en richels
te laten rijmen als in een gedicht

Dat is de kunde én de kunst van het schilderen
Het is dat wat woorden kunnen beschrijven
maar nooit kunnen bereiken
ook niet in dit gedicht
Omdat zien meer is dan lezen
Verf ruiken meer doet dan woorden horen
En aanraakbare verbeelding
het altijd wint van alleen pixels, letters en symbolen

Dus dwaal langs deze schilderijen
ruik, aai met de ogen, ga raden wat het zegt
En als je dan vergeet wat je denkt dat het zegt
lees dan de gedichten en lees, beluister
wat de schilder mogelijk in zijn werk heeft gelegd
terwijl hij/zij tubes heeft uitgeknepen
op een palet heeft gemengd
en slepend met een kwast
op schildersdoek heeft gelegd

Peter Noordhoek

Voor het vrije woord

Morsige moordenaars
Met een slap verhaal
Zijn kennelijk machtig genoeg
Om onze rechtsstaat in de
Leidse Dwarsstraat
dood te laten bloeden

Het delen van machteloze
meningen over meningen
kan niet bevredigen
Zolang er geen feiten zijn
om het gat te vullen
tussen de spektakelzoekers
op You Tube
en de witte stilte
van een ziekenhuiskamer

Toch zit in dat vrij geven van die meningen
ook dat wat Peter R. de Vries
bekend maakte tot en met zijn middenletter
En hem het podium gaf waarop hij sprak
over schuld en onschuld
rechtsstaat en vermoeden

Hij is een drammerige man
Met een nasaal gebrachte overtuiging
Die eigenlijk niet tegen tegenspraak kan
Maar ook is hij die moedige, zorgzame man
die zonder dralen steeds weer de kant
van slachtoffers kiest en hun lot
nooit uit het oog verliest

Als mensen in hun dubbelheid
zo krachtig zijn
Dan worden ze nooit enkel door kogels gedood
Wel door wat we met z’n allen hebben verkloot:
dat we ons door de drugs hebben laten vangen
dat we ons oor naar bling bling laten hangen
Maar net als hij blijven we in alle vrijheid zeggen
dat we ons hier nooit bij neer zullen leggen:
Geen moord maakt een einde aan het vrije woord!

Peter Noordhoek

Over Prullebakvaccinwachtrijen

Mijn vrouw heeft vroeg op Hemelvaart
bij onze artsen een vaccin gehaald
Maar teveel andere mensen dachten
– als je dat gedachten mag noemen –
Ach, ik ga maar niet, ’t loopt niet zo’n vaart

Maar een prullenbak met volle naalden
maakt geen einde aan een pandemie
En dus hebben de artsen hun praktijk
nog wat langer opengesteld
en toonden anderen met meer visie
zich tot wat wachten bereid

Wat moet je met een land
waar de ene in een wachtrij staat
voor wat de ander achter laat?
En kennelijk de ene een
gevaar ziet of gewoon ongemak
in wat de ander als gezondheid
of gewoon vakantie ziet?

Gelukkig hebben wij nog artsen
die hun geest niet in de prullenbak gooien
Die nadenken en zeggen: laat maar komen!

Peter Noordhoek

Nog niet

Herman de Man – er is geen naam
waarop je beter rijmen kan
Maar ongerijmd was juist zijn leven
De uitzondering was de regel
Joods in geboorte
Protestants in zijn beklemming
Katholiek in ongrijpbare bevrijding
Was hij journalist, revolutionair en
dienstweigeraar, schrijver
dichter en reiziger
dief en deuger
goed voor waarheid en leugen
Maar bovenal de man van Woerden
Oudewater, Waarden
en zelfs van Gouda ofwel Ter Gouwe

Hij werd de Hollandse Fellini
Beschreef de kladlopers
vagebonden, schippers, boeren
burgers, meiden
en bekrompen notabelen
Met teksten die roken, stonken
naar weiland, stront en koeien
in stallen, op werven, in kajuiten
richting kermis en cachot
Zo beschreef hij stiltes en stormen
en hield ons als lezers gevangen
op stoomboten in de mist
Wassend water deed de rest

Niets van dat alles kwam vanzelf
en toch juist wel
Want hoe hij leefde
maakte zijn schrijven en
hoe hij schreef werd gekleurd
door wat hij hoorde, beleefde
en waar hij verbleef
Maar af was dat leven en
af was zijn schrijven nooit
Het was er wel
maar altijd nog niet
nog niet
nog niet
net niet

De laatste woorden in elk boek van Herman de Man zijn ‘Nog niet’
Onderweg daar naartoe is alles wonderbaarlijk wat je ziet.

Dit gedicht maakt onderdeel uit van de ‘Herman de Man maand’.

Overblijfsels

Waren het redders die
een hagedis bevrijden wilden?
Pubers die hun drang tot slopen
niet bedwingen konden?
Klassiekers die een gifgroen ding
in ’t Hout niet verdragen konden?
Of was het erger? Een vorm van
het kwaad dat Vroman
bijna deed verdwijnen?

Gelukkig. Naar blijkt wisten
de sukkels slechts de
sokkel te kraken
Niet het beeld zelf

Vroman zelf wist goed
hoe wankel elke sokkel is
Zocht niet de hoogte
maar de grond en
vond tussen de stenen
van het Jappenkamp een hagedis
en beschreef hoe tijdelijk alles is:

“Wij zijn verschijnselen
van zo korte duur
dat wij verdwijnselen zijn
van de natuur”

Tussen de stenen werden
Hij en de hagedis
knipoogvrienden
warmtezoekers
liefde vinders
alles van korte duur

Als we dan in beelden
deze overblijfsels hebben
Laat die dan staan
Voor langer duur

Peter Noordhoek

Over herdenken

Wij zijn hier om te herdenken
Maar wat herdenken wij?

Wat is het waaraan we aandacht schenken
En gaat dat ook over jou en mij?

Als elke oorlog tot een game
of een Netflix-uurtje op de bank
is omgezet
en oorlogsdocumentaires
Van NPO 1 naar 3 en Andere Tijden
zijn overgezet,
wat resteert dan
meer dan lege symboliek
als je niet meer de echte mensen
of de volle tragiek ervan ziet?

Wat heb je dan nog in handen
als door een virus, een pandemie
diezelfde oorlogssymboliek
wordt gebruikt voor woorden
van ‘verzet’ tegen een lockdown
en het handhaven van quarantaine
je maakt tot een “Nazi”
een object van weerstand en kritiek?

Mijn herdenken wil verbindend zijn
met een generatie die meer moest
meemaken dan ik ooit zal doen
Mijn herdenken is daarmee testen
wat ik zou doen, als ik ervoor stond
Lessen leren, voor een moment
dat, zoals ik hoopte, nooit zou komen

Nu moet ik mij verbinden
met de mensen uit mijn tijd
want je mag er wat van vinden:
een pandemie is geen bezetting
en wat bedoeld is voor bescherming
is een geoorloofde beperking
als dat leidt tot onze redding

Maar dit moment, deze dag
is niet voor dat debat
Hier zijn we om te herdenken
en het hart van het woord herdenken
is het denken – invoelend denken
denken dus herdenken
over tijd en onze eigen zorgen heen
aan allen die ons in de oorlog
voorgingen en ons gaven wat we
wezenlijk nog altijd zijn:

VRIJ!

Peter Noordhoek

Wat is zorg?

Zorg is de zorg voor ons lijf en
haar snel of langzaam falen
Zorg is de zorg voor wat sterfelijk blijkt
de ontmoeting met de zorg
voor wie geen morgen krijgt
De zorg voor wie wij liefhebben

Maar zorg is zoveel meer
of zoveel concreter
Zorg is de dokter aan het bed
De baby die ter wereld komt
De duizend stadia
tussen ziek en beter
De verpleegster die rent
De geluiden, de stiltes
De geuren waaraan je went
Zorg is zoveel meer

Zorg is ook een gebouw
hoge baksteen muren
trappen, nissen, balies
witte wachtruimten
en lange gangen

Zorg is zo een thuis
weg van huis
je werk, je leven
je hoop op genezen
of gewoon het
laatste stukje
van je leven

Zorg is zoveel meer dan lijden
Zorg is mens voor mensen
Het huis waarin we verblijven
De zorg die we ons wensen

Een zorg nooit ver weg
Gebracht door elke verzorger
die er haar of zijn hart in legt

Peter Noordhoek

Geridderd

Het heeft de Koning behaagd …
zegt de burgemeester
aan de deur, over de telefoon
of op een toneel
En dan bent u geridderd
gelinkt en geliked
en wordt u nog tijden geëerd
en van harte gefeliciteerd

Geloof nou dat het verdiend is
Dat u dit niet zelf hebt gedaan
En dat het u is overkomen
door personen – fans – die dat met alle
liefde voor u hebben gedaan

Soms gaat het gelinten maar langzaam dagen
Waarom moet die Koning mij zo nodig behagen?
Maar die mensen achter het lintje menen het wel
en speelden een klein spel
om u niet te kijk, maar juist
in het zonnetje te zetten

Want je zou maar zoveel jaren
die extra stappen zetten
die extra uren maken
die dingen doen die voor u misschien wel logisch zijn
maar dat voor zoveel anderen niet zijn

Er zijn wat rode draden:
de kerk, het koor, de sport
Het doen, dienen en zelf niet gezien hoeven worden
Net zoals de rode draad van het gunnen
en gegund te worden
Misschien deed u veel dingen wel alleen
maar u deed het niet voor u alleen

en daarom zegt ook deze dichter
die van u heeft geleerd:
Van harte gefeliciteerd!!

Peter Noordhoek


Gedicht ter gelegenheid van de oranjebijeenkomst op 31 augustus 2021 voor allen die tijdens de dagen van de pandemie een Koninklijke Onderscheiding hebben ontvangen.

Vandaag planten we aandacht

Een wijs man zei eens
(het had Jan Graafland kunnen zijn):
Iedereen zou eigenlijk niet meer dan
z’n eigen tuintje moeten onderhouden

Maar de wereld is groot
Niet van gevaren ontbloot
Door de eeuwen heen
is andermans tuin altijd begeerd
Moet steeds weer
ten koste van veel – vaak teveel
de les worden geleerd
dat het genoeg kan zijn
je eigen tuin te wieden
Bijvoorbeeld door wat anjers te planten
en zodra ze in bloei zijn
van hun witte bloemen te genieten

Dus vandaag, hier, planten we aandacht
Niet meer dan Anjergroot
maar niet van belang ontbloot
Aandacht voor wat is gedaan
en aangedaan
Aandacht voor wat is geweest
en gevreesd
Totdat wij met ons simpele planterswerkje
die vrees achter ons kunnen laten
in het eigen perkje

Peter Noordhoek